Propolis; arıların, bitki tomurcukları ve bitki yapraklarından topladıkları reçinemsi maddelerdir. Propolisler, arılar tarafından kovan içerisindeki dezenfeksiyonu sağlamak amacı ile kullanılır. Yani arılar kovandaki mikropları yok etmek, mantar ve enfeksiyonlardan korunmak, böcek ve diğer canlıların kovana sızmasını engellemek amacı ile topladıkları propolisleri kullanmaktadırlar. Tüm arılar kovanın güvenliği ve sağlığını korumak için propolis ile kaplı özel bir bölümden girerek kovanın hijyenini sağlarlar.
Propolisin insan sağlığı üzerinde bir çok etkisi vardır. antioksidan, antiviral, antiemikrobiyal özelliklerinin yanı sıra yaraları hızlı iyileştirmesinden,mikrop ve bakterilere karşı koruması, cildi yenilemesinden, kanser hücrelerinin oluşmasını engellemesi gibi etkili bir özelliğe sahiptir.
Peki neden bukadar etkili bir madde ,içeriğinde ne tür bileşenler barındırıyor, hangi bileşenler onu insanlar üzerinde etkili kılıyor?
İçindekiler
Propolis ve Bileşenleri
Propolis elde edildiği kaynağa bağlı olarak %40-70 reçine; %3-5 uçucu yağ; %25-30 balmumu; %5 mineral madde, protein ve vitamin gibi maddeler içerir.Bileşenlerin oranını ve çeşidini bitkilerin çeşidi, arı ırkı, toplandığı mevsim gibi faktörler etkilemektedir. Ham propoliste 300’den fazla bileşen tespit edilmiştir. Bunların 180’den fazlası polifenoller, 20’den fazlası mineral madde ve farklı miktarlarda vitamin, protein, aminoasit, karbonhidrat gibi bileşenlerden meydana gelmektedir.Yapısında B1, B2, B6, C, A ve E vitamini gibi vitaminlerin yanında Mg, Ca, Mn, K, Na, Fe, I ve Zn vb. yararlı mineraller gibi vücuda alınması gereken 22 besin bulunduran propoliste; polifenoller, aminoasitler, steroidler ve kumarinler bulunmaktadır.
Propolis ve ekstraktlarının biyolojik aktivitesindeetkili olan pinosembrin, galangin, kafeik asit, kafeik asit fenil ester, kuersetin, luteolin, kamferol gibi flavonoidler, aromatik asitler ve bunların esterleri farklı biyolojik akitiviteye sahiptirler.
Covid-19 ve Propolis
Propolisin içeriğinde bulunan zengin flavanoid ve fenolik içerikler propolise bir çok biyolojik aktivite kazandırmaktadır.Kafeik asit ve Kafeik asidin türevleri, ferulik asit, kafeik asit fenil ester (CAPE) gibi asitler, protokateşik asit ve gallik asit emülsiyon ve lipid sisteminde güçlü antioksidan etkiye sahip maddelerdir.
Bakterilere, virüslere ve mikroplara karşı etkili olan bileşenler; Kafeik asit fenetil ester,Kafeik asit, Kuersetin, Galangin, Apigenin, Naringenin, Rutin, Emodin, Krisin, Epigallokateşin galat gibi bileşenlerdir.Flavonoid bileşikleri içerisinde bulunan kuersetin en etkin radikal temizleme özelliğine sahip bileşendir ve kuersetin ayrıca antienflamatuvar etkisi en yüksek
bulunan fenolik bileşiktir.
Bu bilgilere dayalı olarak COVİD-19 üzerinde yapılan çalışmalar sürdürülmekte ve propolisin bu virüsler üzerinde etkili olabileceği düşünülmektedir.
Propolisin Kullanım Dozu
İn vivo ve klinik çalışmalar, propolisin insan ve sıçanlarda alerjik reaksiyon göstermeden güvenle kullanılabileceğini ya da yüksek miktarlarda uygulanmadıkça toksik etkisinin görülmeyeceğini belirlemiştir.
Ham propolisin standartlaştırılamamış olması nedeniyle toksisitesinde farklılıklar görülmektedir. Bunun yanında farklı araştırmacılar tarafından yapılan çalışmalarda elde edilen veriler bulunmaktadır. Propolisin günde 15 gramdan fazla kullanılması cilt tahrişi ve alerjilere neden olacağı bildirilirken, astım ve egzama rahatsızlığı bulunan kişilerde kullanımına dikkat edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Yine kolanjiyokarsinomu bulunan ve böbrek yetmezliği nedeniyle diyalize ihtiyaç duyan bir hastanın propolis kullanımı ile böbrek fonksiyonlarının bozulduğu ve kullanımının durdurulmasından sonra düzeldiği ve buna propolisin yapısında bulunan CAPE’in sebep olabileceği bildirilmiştir.
Şu an için en bilinen kullanım şekli 10 kilo başına 1 damla propolistir. Yani 70 kilo olan bir kişi 7 damla propolis kullanmalıdır.
